The Utrecht University professor of Chemistry, Ernst Cohen (1869-1944) gave lectures illustrated with an optical lantern between at least 1899 and 1938. His presentations addressed different audiences, from colleagues at chemical conventions to members of societal and professional associations and audiences at adult education centres. The range of topics he covered was equally broad: from lectures on the use of photography in the sciences to chemical issues and entertaining presentations on caricature and the natural sciences. Cohen used the projected image for a variety of purposes that were linked to his outreach activities as an academic who wanted to address audiences both inside and outside academia. This contribution retraces Cohen’s activities as a lecturer using the lantern to reach diverse audiences and discusses the topics that he chose for his illustrated lectures.

Ernst Julius Cohen (1869-1944) fue un destacado químico e historiador de la química holandés de la segunda mitad del siglo XIX y la primera mitad del siglo XX. Contribuyó a los campos del polimorfismo, termoquímica, electroquímica y piezoquímica. También estudió isomería física. Sus estudios experimentales sobre alotropía se han publicado en un gran número de publicaciones. El propósito de este artículo es familiarizar a los lectores con los acontecimientos importantes en la vida de Cohen y sus actividades de investigación, en particular con sus publicaciones seleccionadas, así como con sus actividades de escritura, en particular con sus libros

Ernst Cohen werd geboren in 1869 en wachtte als leerling van de Nobelprijswinnaar chemie J.H. van ’t Hoff een toekomst in de wetenschap. In 1902 verwierf hij een professoraat in Utrecht, in 1904 een nieuw anorganisch-chemisch laboratorium dat aan de eisen van de tijd voldeed. Cohens onderzoek resulteerde in de ene na de andere publicatie. Hij schreef bovendien vele malen over onderwerpen uit de geschiedenis van de natuurwetenschap. En ook met zijn onderwijs liep het goed, blijkens de promoties die onder zijn leiding vielen en het constante beroep, dat allerlei instellingen op hem deden om lezingen te houden. In 1913 viel Cohen het lidmaatschap van de Koninklijke Akademie ten deel. Internationale contacten, die gepaard gingen met reizen naar onder meer de Verenigde Staten, vormen een opvallend accent in de loopbaan van Cohen. Hij werd onderscheiden met eredoctoraten in Cambridge, Karlsruhe en Philadelphia. Cohens nu voor het eerst uitgegeven Levensherinneringen lopen tot aan zijn emeritering in 1939. Hij voegde daaraan een appendix toe, die met de totale wending in zijn situatie te maken had ten gevolge van de oorlog. De door hemzelf bedachte titel luidde Na driekwart eeuw. Op 7 maart 1944 zou Cohen 75 jaar geworden zijn. Door zijn dood op 6 maart 1944 bereikte hij de driekwart eeuw net niet. Op 6 maart 1944 kwam Ernst Cohen om in de gaskamers van Auschwitz. Hij was een van de tienduizenden Joden, van wie het leven daar op een gruwelijke manier eindigde. Van de meeste slachtoffers van de holocaust is nauwelijks meer dan een naam bekend en soms dat niet eens. Voor een oud-hoogleraar ligt het uiteraard anders

Op 6 maart 1944 werd Ernst Cohen in Auschwitz vermoord. Prof. dr. E.J. Cohen (1869-1944) was chemicus en vanaf 1902 tot aan zijn emeritaat in 1939 hoogleraar in Utrecht. Hij was één van de zeven Utrechtse hoogleraren van joodse afkomst. Geen van hen overleefde de periode van oorlog en bezetting. In 2010 kwam de Utrechtse Universiteitsbibliotheek dankzij een schenking van zijn kleinzoon mr. E.J. Verloop, in bezit van een autobiografisch verslag van zijn verblijf van 6 februari tot 10 juni 1943 in een Amsterdamse gevangenis en het Kamp Vught. Een getuigenis in de zakelijke verteltrant die deze prominente wetenschapper kenmerkte, maar dat op de lezer veel indruk maakt, temeer daar wij de tragische afloop van zijn leven kennen. Deze getuigenis wordt uitgegeven ter gelegenheid van het 75e lustrum van de Universiteit Utrecht, die in 2011 viert dat zij 375 jaar eerder werd gesticht. Het verslag van Cohens gevangenschap wordt toegelicht en in een context geplaatst door twee aanvullende bijdragen. In deze publicatie is ook opgenomen een lijst van alle leden van de universitaire gemeenschap van de Universiteit Utrecht die in de periode 1940-1945 ten gevolge van de omstandigheden het leven verloren: 169 namen, waaronder die van Ernst Cohen.